Czym jest słuch fonematyczny?

Słuch fonemowy, znany również jako fonematyczny, określa zdolność do rozróżniania fonemów, czyli wyrazów, sylab i poszczególnych zgłosek. Niekiedy zdarza się, że diagnozuje się problem z rozróżnianiem fonemów. Wtedy niezbędne jest wsparcie terapeuty, który pozwoli na wyleczenie problemu.

Reklama

Słuch człowieka można podzielić na trzy rodzaje – fizjologiczny, czyli zdolność do odbierania fal dźwiękowych z otoczenia, muzyczny – pozwalający na rozróżnianie dźwięków wyższych i niższych oraz słuch fonemowy, który pozwala na rozróżnianie fonemów, czyli wyrazów, sylab i zgłosek. To właśnie dzięki słuchowi fonemowemu możliwe jest rozróżnianie chociażby głosek tzw. dźwięcznych od bezdźwięcznych, prawidłowe dzielenie wyrazów na sylaby, wychwytywanie zgłosek. Słuch fonematyczny wykształca się u dzieci pomiędzy 1. a 2. rokiem życia, a cały proces prawidłowego wykształcenia mowy kończy się około 7. roku.

Za rozumienie mowy i prawidłowe działanie słuchu odpowiada tzw. ośrodek słuchu, który znajduje się w płacie skroniowym mózgu. W sytuacji, gdy zdolność słuchu fonematycznego szwankuje, możemy mieć do czynienia z niedosłuchem. Problemy w prawidłowym wykształceniu słuchu fonematycznego mogą powodować zaburzenia rozwoju mowy, co w konsekwencji prowadzi do problemów z czytaniem i pisaniem, które w późniejszych etapach edukacji mogą być diagnozowane jako dysleksja czy dysgrafia. Dzieci, u których diagnozuje się problemy ze słuchem fonematycznym, zazwyczaj późno zaczynają mówić, nie posiadają bogatego słownictwa. Diagnozuje się u nich problemy ze rozumieniem prostych, krótkich treści, odróżnianiem głosek dźwięcznych od bezdźwięcznych, opuszczaniem wyrazów czy nawet problemami z zapamiętywaniem kolejności dni tygodnia czy miesięcy. Co ważne, to właśnie słuch fonematyczny i jego rozwój są jednym z istotnych wskaźników osiągnięcia przez dziecko dojrzałości szkolnej.

Co zrobić, jeśli przypuszczamy, ze dziecko ma problemy ze słuchem

Jeśli podejrzewamy, że dziecko ma problemy ze słuchem warto w pierwszej kolejności wykluczyć problemy laryngologiczne oraz wykonać badanie słuchu. Im szybciej zostanie zdiagnozowany niedosłuch, tym szybciej można podjąć kroki, aby wspomóc prawidłowy rozwój dziecka. Jeśli dziecko nie ma zdiagnozowanego niedosłuchu ani problemów laryngologicznych, a mimo to ma problemy z mową i słuchem, warto udać się do logopedy, który stosując zabawę, będzie stopniowo wprowadzał ćwiczenia wspomagające rozwój słuchu. Proste ćwiczenia, takie jak np. rozpoznawanie dźwięków, rozpoznawanie głosów zwierząt czy maszyn. efektywnie wspierają rozwój dziecka i pozwalają na polepszenie kondycji słuchu fonematycznego. Systematyczne ćwiczenia wykonywane również w domu pod nadzorem rodziców pozwalają pozbyć się problemu.