Choroby układu oddechowego najczęstszą przyczyną hospitalizacji dzieci w Polsce

Układ oddechowy u dzieci i związane z nim nieprawidłowości, takie jak np. stan zapalny, są problemem interdyscyplinarnym, nad którym pochylić powinien się zespół specjalistów z zakresu pediatrii, alergologii, laryngologii oraz immunologii. Przyczyną takiego stanu rzeczy u młodszych dzieci, jest specyficzna budowa układu oddechowego, gdzie drogi są krótsze i węższe, a co więcej układ immunologiczny nie jest wystarczająco rozwinięty. Z danych, jakie przedstawia WHO, w populacji dzieci poniżej 5. roku życia, które leczone były na oddziale szpitalnym z powodu choroby dróg oddechowych, aż 20% przypadków to ostre infekcje w obrębie dróg oddechowych, z czego 90% przypadków to zapalenia płuc.  

Do najczęstszych przyczyn rozwoju zapalenia płuc u dzieci zalicza się wirus RSV. W skali światowej wirus ten jest odpowiedzialny za 34 miliony przypadków zakażeń dolnych dróg oddechowych, u dzieci poniżej 5. roku życia. Pomimo tego, że wirus ten nie omija żadnej grupy wiekowej, to właśnie najmłodsze niemowlęta mają najgorsze wyniki w kontekście zachorowalności.

Obok zapalenia płuc przyczyną hospitalizacji małych dzieci jest zapalenie oskrzelików, które może być niezwykle groźne dla małego pacjenta. Statystyki francuskie pokazują liczbę zachorowań rzędu 500000 każdego roku jedynie wśród niemowląt, z czego około 50% dzieci wymaga leczenia szpitalnego, a 10%-15% musi korzystać z oddziału intensywnej opieki medycznej z powodu trudności w samodzielnym oddychaniu.

Przerost migdałków podniebiennych i migdałka gardłowego również stanowi znaczący odsetek hospitalizacji – jego patologiczny wzrost (lub przerost) wiąże się z nawracającymi infekcjami górnych dróg oddechowych i jest przyczyną przewlekłych zaburzeń drożności trąbki słuchowej, prowadząc do rozwoju wysiękowego zapalenia ucha środkowego.

Astma oskrzelowa, jako przewlekła choroba dróg oddechowych, również może być przyczyną leczenia szpitalnego, szczególnie dzieci w wieku od 3. do 16. roku życia, stanowiąc poważne zagrożenie dla życia dziecka, zwłaszcza w fazie zaostrzenia.

Najrzadziej spotykaną, a zarazem zmienną co do ilości zachorowań przyczyną hospitalizacji wśród dzieci, są zapalenia błony śluzowej zatok przynosowych. Pojawiać się mogą już od najwcześniejszych lat życia, powodując upośledzenie drożności nosa, patologiczną wydzielinę, kaszel oraz uczucie ścisku w obrębie twarzoczaszki.

WHO podaje, że zapalenia dróg oddechowych są przyczyna zgonów u 1,9 do 2,2 miliona dzieci rocznie – statystyki te obejmują także takie regiony świata, jak Afryka czy Azja Południowo-Wschodnia (gdzie odnotowuje się 70% przypadków). Na obszarze Polski sytuacja prezentuje się nieco inaczej, bowiem w ciągu ostatnich 40 lat odnotowano spadek wskaźnika zgonów niemowląt, których przyczyną była infekcja dróg oddechowych z 46/100 000 do 1/100 000.

Badania, których przebieg i wyniki opisano w pracy Hospitalizacja dzieci w Polsce z powodu wybranych chorób układu oddechowego w latach 2012-2017 w szpitalach o różnym stopniu referencyjności [1], przeprowadzone w 2018 roku, pokazują, że na przestrzeni lat 2012-2017 zmniejszyła się liczba dzieci hospitalizowanych z powodu infekcji górnych dróg oddechowych. Spadek ten autor określa od 15% do 20% w zależności od placówki, z której pochodziły dane. Niemniej jednak są w Polsce regiony, gdzie liczba hospitalizacji w danej placówce (np. w Warszawskim Szpitalu dla Dzieci SPZOZ) wzrosła nawet 5-krotnie. Tutaj przyczyny upatruje się w hospitalizacjach spowodowanych przerostem migdałka gardłowego, gdzie w roku 2012 liczba dzieci przyjętych z tego powodu wynosiła 0 a w 2017 roku 87 [1].