Powikłania zapalenia ucha środkowego

Spis treści:

1. Powikłania wewnątrzskroniowe
2. Powikłania wewnątrzczaszkowe

Powikłania tej choroby można najogólniej podzielić na:

• wewnątrzskroniowe,
• wewnątrzczaszkowe.

Powikłania wewnątrzskroniowe 

Wśród powikłań wewnątrzskroniowych wyróżnia się:

• Zapalenie wyrostka sutkowatego (jest to jeden z elementów budowy kości skroniowej) – było to jedno z najczęstszych powikłań przed wprowadzeniem do leczenia antybiotyków. Jest to zapalenie i martwica kości otaczającej komórki powietrzne wyrostka.  Charakterystyczny jest silny ból okolicy zausznej, obfity ropny wyciek z przewodu słuchowego zewnętrznego, zły stan ogólny z gorączką oraz upośledzenie słuchu. Może doprowadzić do powstania ropnia, typowy jest wówczas silny ból oraz ustawienie głowy pacjenta z pochyleniem w stronę chorą i ograniczeniem ruchomości szyi. Leczenie wymaga hospitalizacji i  podawania antybiotyków. Jednocześnie przeprowadza się zabieg mastoidektomii lub antrotomii – polega na otwarciu chirurgicznym głównej komórki powietrznej wyrostka sutkowatego z następczym drenażem.
• Uszkodzenie nerwu twarzowego – kolejne powikłanie, do którego może dojść przez bezpośredni wpływ toksyn powodujących zaburzenie jego funkcji lub pośrednio przez ucisk na kanał nerwu twarzowego przez na przykład  perlaka lub ziarninę zapalną. Leczenie, gdy do powikłania dochodzi w następstwie ostrego zapalenia ucha obejmuje paracentezę oraz podanie antybiotyków. Gdy zapalenie nerwu nastąpi po około 2-3 tygodniach trwania choroby konieczne jest chirurgiczne odbarczenie. W jednej trzeciej przypadków niestety mimo prawidłowego leczenia czynność nerwu twarzowego nie powraca. Nerw twarzowy odpowiada między innymi za czynność mięśni mimicznych, jego uszkodzenie objawia się jako opadnięcie kącika ust, niemożność zmarszczenia czoła czy niemożność zamknięcia oka po stronie uszkodzenia.
• Zapalenie błędnika – najczęściej jest powikłaniem przewlekłego zapalenia ucha środkowego. Podstawowe objawy to zawroty głowy, mogą się do tego dołączyć zaburzenia równowagi, szumy uszne. Leczenie  to antybiotykoterapia oraz leki objawowe. W przypadku gdy dojdzie do ropnego zapalenia błędnika (objawiające się znacznym nasileniem objawów, niedosłuchem) konieczne bywa leczenie operacyjne z usunięciem błędnika.
• Zapalenie kości skroniowej (części skalistej) – czyli zapalenie szpiku kości, jest to o tyle niebezpieczne, że może szerzyć się do jamy czaszki i powodować zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Objawy temu towarzyszące czyli porażenie nerwu VI czyli nerwu odwodzącego, ból pozagałkowy i wyciek z ucha noszą nazwę zespołu Gradenigo. Leczenie to duże dawki antybiotyków, bądź przy nieskuteczności leczenie operacyjne.
• Przetoka perylimfatyczna – czyli nieprawidłowe połączenie między płynami ucha wewnętrznego i uchem środkowym co w fizjologicznych warunkach nie ma miejsca. Objawia się w postaci napadowych zawrotów głowy, dodatkowo szumy uszne i niedosłuch. Leczenie polega na chirurgicznym zamknięciu przetoki.

Zapalenie ucha środkowego, fot. panthermedia

Powikłania wewnątrzczaszkowe 

Powikłania wewnątrzczaszkowe występują stosunkowo rzadko, natomiast ze względu na to, że są groźne w skutkach, należy zwracać uwagę na objawy, które mogłyby sugerować ich wystąpienie.

Pacjenci skarżą się na:

• pogorszenie samopoczucia,
• bóle głowy,
• przewlekający się wyciek z ucha i niedosłuch,
• tachykardię lub bradykardię,
• zaburzenia równowagi,
• sztywność karku.

Każde powikłanie powinno być leczone w oddziale szpitalnym.

Najczęściej występujące:

• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Objawy to: sztywność karku, światłowstręt, bóle głowy. W leczeniu wykorzystuje się głównie antybiotyki.
• Ropień nadoponowy – zwykle rozpoznawany jest przypadkowo, podczas operacji. Objawy są niewielkie, zwykle bóle głowy lub stany podgorączkowe. Leczenie - antybiotykoterapia i drenaż chirurgiczny.
• Zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej – zwykle jest powikłaniem zapalenia ucha środkowego, jest to niebezpieczne powikłanie z ciężkimi objawami – dreszcze, wysoka gorączka, tachykardia, bóle głowy. Leczenie głównie chirurgiczne połączone z antybiotykoterapią.
• Ropień mózgu oraz móżdżku – czyli nagromadzenie ropy w obrębie tkanki mózgowej, objawia się bólami głowy, mogą się pojawić zaburzenia równowagi, osłabienie siły mięśniowej, napady padaczkowe, do tego gorączka, ogólne osłabienie.