Odynofagia – przyczyny, objawy, leczenie

Spis treści:

1. Przyczyny odynofagii
2. Objawy i konsekwencje odynofagii
3. Poszukiwanie przyczyn odynofagii
4. Leczenie odynofagii

Termin odynofagia wywodzi się z połączenia dwóch grecki słów: odyno, oznaczającego ból oraz phago, które konotuje słowo jeść. Widać już więc doskonale, czym jest odynofagia – otóż mianem tym określa się stan, w którym u pacjenta przełykanie pokarmów, płynów, a w najgorszym wypadku nawet śliny doprowadza do pojawienia się bólu. Dolegliwości bólowe pacjentów mogą umiejscawiać się w różnych częściach przewodu pokarmowego – u jednych osób ból występuje w jamie ustnej, u innych w obrębie gardła, a jeszcze inne osoby z odynofagią skarżą się na ból przełyku.

Odynofagia nierzadko bywa mylona z problemem o podobnej nazwie – mowa tutaj o dysfagii. Jest to jednak całkowicie inne zaburzenie. Mianem dysfagii określa się bowiem stan, w którym pacjent doświadcza po prostu trudności z przełykaniem. Owszem, oba problemy mogą ze sobą jak najbardziej współwystępować, jednakże są one odrębnymi zjawiskami.

Przyczyny odynofagii 

Potencjalnych przyczyn odynofagii wyróżnia się bardzo dużo – prowadzić do tego problemu mogą zarówno dość błahe i szybko ustępujące jednostki, jak i poważne, nawet zagrażające życiu schorzenia. Ból przy połykaniu może bowiem być spowodowany takimi patologiami, jak:

• infekcje (do odynofagii mogą szczególnie doprowadzać zakażenia gardła czy migdałków; przyczyną problemu mogą być zarówno zakażenia bakteryjne, jak i wirusowe czy grzybicze – w przypadku ostatnich z wymienionych ból przy przełykaniu pojawiać się może szczególnie u osób z infekcją spowodowaną przez grzyby z gatunku Candida albicans),
• osłabienie odporności (które może wynikać zarówno z zakażenia wirusem HIV, ale i z leczenia radio- czy chemioterapią),
• uszkodzenia przewodu pokarmowego (wynikające np. z przebycia jakiejś operacji czy też związane ze spożywaniem produktów o ostrych krawędziach, do odynofagii doprowadzić może również oparzenie jamy ustnej, gardła czy przełyku spowodowane np. wypiciem gorącego płynu),
• refluks żołądkowo-przełykowy,
• choroba nowotworowa (szczególnie rak przełyku).

Zdarza się także, że pacjenci sami przyczyniają się do występowania u nich bólu przy przełykaniu. Stosowanie różnych używek, takich jak alkohol czy papierosy (szczególnie w dużych ilościach) również może być przyczyną odynofagii.

fot. panthermedia

Objawy i konsekwencje odynofagii 

Podstawowym objawem odynofagii jest ból towarzyszący przełykaniu. Ból ten miewa różny charakter – u jednych osób jest to silny, kłujący i krótkotrwały ból, inni zaś pacjenci mogą odczuwać pieczenie lub tępy, dławiący ból.

Łatwo się domyślić, że odynofagia może znacząco utrudniać pacjentowi funkcjonowanie. Związane z nią mogą być dodatkowo pewne konsekwencje, szczególnie pojawiać się mogą one wtedy, kiedy problem utrzymuje się u pacjenta przez dłuższy czas. Takowymi konsekwencjami może być spadek masy ciała (w sytuacji, kiedy przez ból przy przełykaniu pacjent ogranicza przyjmowanie pokarmów) oraz odwodnienie (ryzyko odwodnienia występuje u tych chorych, u których ból pojawia się nawet przy próbie przełknięcia płynu czy śliny).

Poszukiwanie przyczyn odynofagii 

Czasami przyczynę odynofagii wykryć jest dość łatwo. Tak bywa chociażby w tym przypadku, kiedy ból przy przełykaniu występuje w związku z jakąś infekcją. W takiej sytuacji diagnozę można postawić już po dowiedzeniu się o istniejących u pacjenta innych objawach (np. o kaszlu czy gorączce) oraz po stwierdzeniu cech infekcji w badaniu jamy ustnej (np. zaczerwienienia błon śluzowych gardła czy obecności nalotu w obrębie migdałków).

Czasami jednak pacjent skarży się na odynofagię, a w badaniu jamy ustnej nie są zauważalne żadne odchylenia. W takim przypadku – szczególnie jeżeli ból przy połykaniu utrzymuje się u pacjenta przez dłuższy czas – może zaistnieć konieczność wykonania badań endoskopowych przewodu pokarmowego. Użyto tutaj słowa konieczność, ponieważ długo występująca odynofagia jest niepokojąca. Może ona w końcu być spowodowana nawet przez chorobę nowotworową i takie badanie, jak gastroskopia, ma na celu przede wszystkim wykluczenie istnienia u pacjenta z bólem przy przełykaniu zagrażającego życiu schorzenia.

Leczenie odynofagii 

Znalezienie przyczyny odynofagii jest wyjątkowo istotne z tego powodu, iż oddziaływania terapeutyczne, które można zaproponować osobom zmagającym się z tym problemem, zależne są właśnie od źródła problemu. W sytuacji, kiedy za wystąpieniem odynofagii stoi infekcja, skuteczne jej leczenie – np. antybiotykami w przypadku zakażeń bakteryjnych – może doprowadzić do ustąpienia bólu przy przełykaniu. Jeżeli przyczyną problemu jest zaś refluks żołądkowo-przełykowy, to wtedy leczenie odynofagii opierać się może na stosowaniu przez pacjenta leków zobojętniających kwas solny. Z kolei zaś w przypadku, kiedy do bólu przy połykaniu doprowadził nowotwór przełyku, konieczne jest podjęcie oddziaływań leczniczych skierowanych ku chorobie nowotworowej.

Odynofagia może więc być spowodowana zarówno stosunkowo błahymi jednostkami, jak i jej przyczyną mogą być choroby zagrażające życiu. Z tego właśnie względu każdy człowiek, u którego ból przy połykaniu utrzymuje się przez dłuższy czas, nie powinien zwlekać z odwiedzeniem lekarza – w końcu istnieje konieczność wykluczenia najgroźniejszych potencjalnych przyczyn odynofagii.