Jedna z przyczyn silnego bólu gardła – mononukleoza zakaźna

Spis treści:

1. Drogi zarażenia mononukleozą zakaźną
2. Przebieg mononukleozy zakaźnej
3. Objawy mononukleozy zakaźnej
4. Rozpoznawanie mononukleozy zakaźnej
5. Możliwe powikłania mononukleozy zakaźnej
6. Leczenie mononukleozy zakaźnej

Mononukleoza zakaźna to jedna z chorób wywoływanych przez wirusy – za jej występowanie odpowiada wirus Epsteina-Barr (EBV). Schorzenie tak naprawdę może wystąpić u osoby będącej w dowolnym wieku, najczęściej jednak mononukleoza spotykana jest u dzieci i młodych dorosłych.

Drogi zarażenia mononukleozą zakaźną

Mononukleoza zakaźna bywa określana mianem choroby pocałunków – określenie to wzięło się od tego, w jaki sposób można się nią zarazić. Otóż głównym materiałem, w którym znajdują się cząstki wirusa, jest ludzka ślina – do zakażenia może więc dojść w trakcie pocałunku z osobą chorą lub będącą nosicielem wirusa, ale i poprzez używanie zanieczyszczonych śliną chorego przedmiotów, takich jak np. naczynia kuchenne czy sztućce.

Poza kontaktem ze śliną osoby chorującej mononukleozą zakaźną można zarazić się również drogą kropelkową, po przetoczeniu krwi czy przeszczepieniu jakiegoś narządu, tymi jednak drogami do infekcji dochodzi stosunkowo rzadko.

Warto wspomnieć o tym, że mononukleoza zakaźna cechuje się dość długim okresem wylęgania – objawy choroby mogą rozwinąć się po 30, a nawet i po 50 dniach od kontaktu ze śliną chorego. Ważnym aspektem jest również to, że zakaźność u osób, które na nią zachorowały, utrzymywać się może przez dość długi czas, bo sięgający 6 miesięcy, a w niektórych przypadkach aż 1,5 roku.

Przebieg mononukleozy zakaźnej

Po tym, gdy wirus EBV dostanie się do ludzkiego organizmu, zachodzi szereg różnorodnych procesów, przez które u pacjentów pojawiają się coraz to kolejne objawy mononukleozy. Patogen wnika do komórek nabłonkowych gardła, gdzie początkowo zakażane zostają limfocyty B. Tego rodzaju komórki stymulują inne limfocyty – limfocyty T – przez co właśnie następować może powiększenie węzłów chłonnych, ale i migdałków, śledziony czy nawet wątroby.

Objawy mononukleozy zakaźnej

Zazwyczaj początkowo obserwowane są objawy zwiastunowe, które przybierają postać objawów grypopodobnych. Typowo utrzymują się one przez około 1 do 2 tygodni i później zaczynają pojawiać się coraz to kolejne objawy mononukleozy. Charakterystyczny jest ból gardła, który zazwyczaj jest bardzo nasilony i utrudnia chorym przełykanie nie tylko pokarmów, ale i płynów. Błona śluzowa gardła bywa wtedy mocno zaczerwieniona, oprócz tego dochodzić może do powiększenia migdałków i pojawienia się na nich nalotu.

Związane z mononukleozą zakaźną jest także powiększenie węzłów chłonnych – mogą one osiągać duże rozmiary (zdarza się, że węzły w przebiegu choroby mają nawet powyżej 3 centymetrów). Warto tutaj podkreślić, że możliwe jest zarówno uogólnione powiększenie węzłów chłonnych, jak i powiększenie węzłów w jedynie kilku rejonach ciała. Poza węzłami zwiększać swoje wymiary może także i śledziona.

Kolejnym problemem, który miewa miejsce w przebiegu mononukleozy zakaźnej, jest zapalenie wątroby. Niezbędne jest również wspomnienie o zmianach skórnych, które także bywają spotykane u chorych na mononukleozę. Stwierdzane mogą być zmiany o charakterze osutki drobnoplamistej czy drobnogrudkowej, jak i rumień guzowaty czy wielopostaciowy.

Mononukleoza zakaźna, fot. panthermedia

Czasami mononukleoza zakaźna bywa mylnie rozpoznawana jako angina paciorkowcowa i włączone zostają antybiotyki. Charakterystyczne jest w tym przypadku to, że po zastosowaniu przez chorego amoksycyliny, ampicyliny, ale czasami i innych jeszcze antybiotyków pojawiać się może u niego plamisto-grudkowa, swędząca wysypka.

Wśród innych możliwych objawów mononukleozy wspomnieć trzeba koniecznie także o bólach głowy, osłabieniu, zmniejszonej tolerancji wysiłku czy o zaburzeniach koncentracji.

Rozpoznawanie mononukleozy zakaźnej

Zazwyczaj postawienie rozpoznania mononukleozy zakaźnej możliwe jest po stwierdzeniu charakterystycznych dla niej dolegliwości. Czasami jednak – szczególnie wtedy, gdy obraz kliniczny jest nie do końca typowy – pomocne w ustaleniu rozpoznania może być wykonanie pewnych badań. Przydatna jest chociażby morfologia krwi z rozmazem, w której obserwowana może być leukocytoza (zwiększenie ilości białych krwinek) ze zwiększonym odsetkiem limfocytów oraz z obecnością limfocytów atypowych.

Podobne jak w przypadku mononukleozy objawy pojawiać się mogą również i w przebiegu innych schorzeń – wśród problemów, które należą wziąć pod uwagę w diagnostyce różnicowej, wymienić można:

• błonicę,
• paciorkowcowe zapalenie gardła,
• różyczkę,
• wirusowe zapalenie wątroby,
• toksoplazmozę,
• ostrą białaczkę.

Możliwe powikłania mononukleozy zakaźnej

Mononukleoza zakaźna rzadko prowadzi do wystąpienia jakichś powikłań, mogą one jednak niestety występować i być bardzo poważne. Możliwe są wtórne zakażenia bakteryjne – np. zapalenie płuc – ale i problemy hematologiczne, takie jak np. niedokrwistość czy małopłytkowość. Czasami rozwijają się powikłania ze strony ośrodkowego układu nerwowego (w postaci np. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy porażeń nerwów czaszkowych) czy układu krążenia (np. zapalenie mięśnia sercowego). Odległym i szczęśliwie również rzadkim powikłaniem mononukleozy zakaźnej są choroby nowotworowe, takie jak np. chłoniak Burkitta czy rak nosogardła – ich ryzyko bierze się z potencjału onkogennego wirusa EBV.

Leczenie mononukleozy zakaźnej

Najczęściej mononukleoza zakaźna leczona jest objawowo. Pacjentom zalecany jest odpoczynek, dbałość o odpowiednie nawodnienie organizmu oraz unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego (co jest istotne szczególnie u tych chorych, u których dojdzie do znacznego powiększenia śledziony, stwarzającego ryzyko jej pęknięcia). Pacjenci stosować mogą leki przeciwgorączkowe i leki przeciwbólowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). W rzadkich przypadkach – np. wtedy, gdy powiększenie migdałków utrudnia pacjentowi oddychanie – zastosowane mogą być leki z grupy glikokortykosteroidów.

W tym artykule możecie przeczytać o drogach zarażenia mononukleozą zakaźną, objawach tej jednostki chorobowej, a także o możliwych nieprawidłowościach, które jej towarzyszą.