Hiposomia, ansomia, kakasomia – parę słów o zaburzeniach węchu

Spis treści:

1. Budowa nosa
2. Nos jako narząd węchu 
3. Zaburzenia węchu i ich skutki
4. Leczenie zaburzeń węchu

Budowa nosa 

Nos odgrywa ogromną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu człowieka. Wbrew pozorom jego budowa jest niezwykle skomplikowana. Cechy osobnicze nosa, takie jak jego wielkość, obecność charakterystycznego „garba” czy wielkość nozdrzy, to cechy uwarunkowane genetycznie. Część nosa, którą widzimy każdego dnia, to tzw. nos zewnętrzny, posiadający nasadę, trzon oraz tzw. wierzchołek. Jama nosowa, czyli wnętrze nosa, charakteryzuje się dość złożoną budową. W skład jamy nosowej wchodzą m.in. jama nosowa właściwa, zatoki przynosowe, czołowe, szczękowe czy komórki sitowe. Jama nosowa poprzez przewód nosowo-gardłowy łączy ją z nosogardłem. W obrębie jamy nosowej wyróżnia się również tzw. przegrodę nosową, która dzieli ją na dwie części. Za unerwienie jamy nosowej odpowiadają tętnice oczne oraz tętnice szczękowe. Sieć żylna połączona jest z tzw. żyłami sitowymi, które prowadzą krew m.in. do żyły ocznej górnej. 

Nos jako narząd węchu   

Nos to narząd, do którego trafia wdychane z zewnątrz powietrze oraz którym wydychamy powietrze zużyte w czasie wymiany gazowej. To właśnie jama nosowa pełni ważną rolę w ochronie przed mikroorganizmami i zanieczyszczeniami, które wdychamy z zewnątrz, a które mogłyby stanowić zagrożenie dla zdrowia czy życia. Nos odgrywa również rolę jako zmysł powonienia i zmysł wspomagający odczuwanie smaku! W czasie choroby, gdy jama nosowa jest zatkana przez wydzielinę, pokarmy zazwyczaj wydają się nam jałowe i bez smaku – to dowód na to, jak wielką rolę odgrywa zmysł węchu w prawidłowym odbieraniu bodźców smakowych. 

Zaburzenia węchu i ich skutki     

Zaburzenia węchu mogą być spowodowane przez wiele czynników, takich jak:

• zaburzenia prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego towarzyszące chorobom, przykładowo schizofrenia czy Alzhimer,
• uszkodzenia kory mózgowej,
• uszkodzenie części mózgu, która odpowiedzialna jest za zmysł powonienia,
• zaburzenia w funkcjonowaniu lub uszkodzenia ciała migdałowatego lub układu limbicznego,
• alergia,
• nieżyt nosa,
• zapalenia zatok,
• uszkodzenie przegrody nosowej,
• polipy i narośle w jamie nosowej,
• guz nosa lub nosogardła,
• urazy czaszki,
• tętniak w mózgu,
• nadużywanie wyrobów tytoniowych, narkomania,
• ostre infekcje wirusowe,
• astma oskrzelowa,
• choroby tarczycy.

Zaburzenia węchu, fot. panthermedia

Zaburzenia węchu można podzielić na zaburzenia jakościowe oraz ilościowe. Wsród zaburzeń jakościowych wyróżnia się takie stany, jak kakosomia, czyli napady polegające na odczuwaniu odrażających zapachów; pseudosomia – odczuwanie zapachów, które nie charakteryzują danego przedmiotu i niemożliwym jest, aby dany przedmiot je wydzielał; fantosomia – czyli omamy zapachowe, odczuwanie czegoś, co nie istnieje; angosomia – całkowita utrata zdolności odczuwania zapachów. Za przyczyny występowania zaburzeń jakościowych uznaje się przede wszystkim zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego powstające na skutek uszkodzeń mózgu czy jego części (zwłaszcza układu limbicznego). Zaburzenia ilościowe związane są z nieprawidłowym określaniem intensywności odczuwanych zapachów. Wśród zaburzeń ilościowych wyróżnia się anosomię, czyli utratę węchu, hiposomię – osłabienie zmysłu węchu, hipersomię – wyostrzenie i nadwrażliwość na zapachy. 

Leczenie zaburzeń węchu   

Zanim lekarz podejmie odpowiednie kroki, które pomogą w walce z zaburzeniami węchu, niezbędne jest postawienie odpowiedniej diagnozy, która wskaże przyczynę problemu. Usunięcie przyczyny stwarza szanse na powrót prawidłowo funkcjonującego zmysłu powonienia. W przypadku, gdy za zaburzenia węchu odpowiadają infekcje górnych dróg oddechowych, wszystko powinno wrócić do normy po wyleczeniu infekcji. W sytuacji, gdy problemy z węchem nie znikna po ustąpieniu objawów chorobowych, należy skontaktować się z lekarzem. W przypadku, gdy zaburzenia węchu pojawiły się nagle, warto jak najszybciej udać się do lekarza, którzy zbierze wywiad i przeprowadzi proste badanie pozwalające na odróżnianie i identyfikowanie zapachów w momencie, gdy pacjent ma zamknięte oczy. Po zebraniu wywiadu lekarz może skierować chorego na badanie laryngologiczne - np. celem oceny, czy pacjent nie cierpi na zmiany w obrębie jamy nosowej. Kiedy u pacjenta najpierw wystąpił uraz czaszki, lekarz może skierować chorego na rezonans magnetyczny. Co ważne: w wywiadzie lekarz pyta o przyjmowane leki oraz przebyte choroby. Wiele produktów leczniczych stosowanych nieprawidłowo może przyczyniać się do wystąpienia zaburzeń węchu.

Przywrócenie sprawności zmysłu powonienia zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz podjętych metod leczenia. Ostateczne rokowania zależne są od wielu czynników: wieku, przebytych chorób, urazów/ Ustala je lekarz w czasie zbierania wywiadu medycznego.